Аминэ Хадыр. Моңғолиядан оралған этникалық қазақ қыздың жасанды интеллект арқылы жастарды әлемдік білімге жетелеуі.
– Аминэ ханым, өзіңіз туралы аз-кем айтып өтсеңіз. Моңғолиядан келген этникалық қазақ ретінде, бұл жол сіздің технология мен кәсіпкерлікке деген қызығушылығыңызға қалай әсер етті?
Мен Моңғолияның Баян-Өлгей аймағында туып, 16 жасқа дейін сол жақта білім алдым. Кейін Еуропадағы Босния мемлекетінде 100% грант жеңіп алып, университетке түстім. 16 жасымда университетке бастап, 19 жасымда оқуымды аяқтадым. Одан кейін Түркия мен Францияда білімімді жалғастырып, тағы да 100% гранттармен оқып, 21 жасымда магистратурамды тәмамдадым.
Еуропада, Түркияда және Францияда тәжірибе жинаған соң, Астанадағы Назарбаев университетінің Жоғары бизнес мектебіне жұмысқа қабылданып, жұмыс істей бастадым. Академиялық салада біраз уақыт еңбек еткеннен кейін, 2019 жылы кәсіпкерлік жолына түстім.
Біздің алғашқы жобамыз қазақтілді аудиторияға сапалы ағылшын тілін үйретуге бағытталған болатын. Негізгі аудиториямыз – Моңғолия, Қазақстан және Қытай елдеріндегі қазақ жастары еді. Одан кейін төрт жыл бұрын мен шетелге оқуға түсуге көмектесуді өзіме мақсат етіп қойдым. Себебі өзім Еуропадағы жетекші университеттердің бір емес үшеуінде қатар 100% грантпен оқыған соң, шетелде білім алу тек академиялық білім емес, өмірлік дағдылар мен жаңа ойлау тәсілін қалыптастыратынын түсіндім.
Сол себепті мен жастарға да осындай мүмкіндіктерге қол жеткізуге көмектісемін деп шештім. Біздің оқушыларымыз бүгінде Еуропаның, Американың және Назарбаев университетінің үздік бағдарламаларына түсіп, жалпы алған гранттарының көлемі үш миллион доллардан асты.
Ал стартап пен жоғары технология саласына мен жақында ғана келдім деуге болады. 2025 жылдың сәуір айында мен Astana Hub-тың AIpreneurs атты акселерациялық бағдарламасына қабылданып, сол жерде біздің алғашқы MVP — жұмыс істейтін өнімімізді жасадық.
Сол бағдарламадан кейін алғашқы клиенттерімізді тауып, Шілде айда ресми түрде өнімімізді іске қостық — яғни YerAI Mentor платформасы толыққанды жұмысын бастады деп айтуға болады.
– Сіздің стартапыңыз немен айналысады? Жобаның негізгі мақсаты мен шешкіңіз келетін мәселесі қандай?
Біздің стартаптың негізгі идеясы — қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде қызмет көрсететін жасанды интеллектке негізделген білім беру платформасын дамыту. Қазақ тіліндегі AI шешімдерінің аздығы мен сапасының төмендігі мені осы бағытта жұмыс істеуге шабыттандырды. Сол кемшілікті толтыру – менің басты мақсатым болды.
Мен жастарға «шетелге оқуға түсу үшін міндетті түрде көп ақша керек» деген түсінікті бұзғым келді. Шын мәнінде, егер сенде ниет пен мақсат болса, біздің платформа арқылы өзіңнің тіл деңгейіңді анықтап, университеттер мен гранттарға дайындала аласың.
Платформада IELTS-ке дайындалуға, CV және motivational letter мен personal statement сияқты эссе жазуға, виза сұхбатына дайындалуға арналған барлық функциялар бар. Яғни, оқушыға қажет нәрсенің бәрін бір жерге жинадық.
Қазіргі жастар өте ізденімпаз және өздігінен оқуға дайын, сондықтан біздің платформа – солар үшін ең тиімді құрал.Мысалы, қолданушы IELTS балын болжау функциясы арқылы өз деңгейін анықтап, сөйлеу, жазу және тыңдау дағдыларын автоматты түрде бағалай алады.
– Сіз YerAI Mentor бағдарламасының үздік 26 стартап қатарына еніп, Constructor Start байқауының финалисі болдыңыз. Бұл жетістіктер сіз үшін және жобаңыз үшін нені білдіреді?
Біз Astana Hub-тың AIpreneurs атты акселерациялық бағдарламасының финалисті атандық. Сондай-ақ TechnoWomen ұйымдастырған HerVenture AI байқауында ең үздік AI стартап жобасы болып таңдалдық. Жақында Еуропаның беделді Constructor Start акселерациялық бағдарламасына 1600 стартаптың ішінен 26 финалисттің бірі болып іріктелдік. Бұл біз үшін үлкен жетістік әрі үлкен жауапкершілік.
Әрбір акселерациялық бағдарлама бізге жаңа білім, тәжірибе және менторлық қолдау береді. Бұл тек оқыту емес, жаңа байланыстар мен халықаралық серіктестіктерге жол ашады.
Біз Қазақстандағы бірнеше акселерациядан өтіп, енді Еуропадағы бағдарламаларға шыққанымыз — біздің өнімнің жаһандық деңгейге шығуға дайын екенін көрсетеді. Constructor Start-та Дубай, Ұлыбритания, АҚШ, Еуропа және Шығыс Азиядан келген стартаптармен қатар тұрып, идеяларымызды көрсету – біз үшін үлкен мүмкіндік.
– Ментор сіздің кәсіби дамуыңызда қандай рөл атқарды? Есте қалған маңызды кеңесі қандай болды?
Жалпы менің ойымша, ментор да, мұғалім де, жақсы ұстаздар да адамның өміріне өте үлкен әсер етеді. Өзімді жолы болған адам деп санаймын, себебі өмірімде маған бағыт берген тамаша ұстаздар кездесті.
Мен өзім де ұстаз әрі ментормын. Сол себепті жақсы мұғалімнің адамның тағдырына қалай әсер ететінін жақсы түсінемін. Мысалы, мектеп қабырғасында менің өмірімде ерекше із қалдырған мұғалімдердің бірі – Филиппиннен келген ағылшын тілі мұғалімім еді. Ал университет кезінде менің мықты менторым, Босниялық профессорым Эдин Смайч болды. Ол кісі әлі күнге дейін маған ұсыныс хат жазып, қолдау білдіріп жүреді.
Менің ойымша, дәл осындай адамдар менің өмірімде шешуші рөл атқарды. Себебі мен алғаш рет Моңғолияның кішкентай Баян-Өлгей аймағынан бірден Еуропаға, Сараево қаласына ұшып келіп, ең үздік студенттермен бір сыныпта оқыдым.
Әрине, басында өз-өзіме сенімсіз болдым. Тіпті ағылшынды жақсы білсем де, Еуропалықтармен салыстырғанда өзімді жеткіліксіз сезінетінмін. Сол кезде Смаич профессор шетелдік студенттерді ерекше қолдап, бізге үнемі мотивация беретін. Ол сабақта жай ғана кітапқа сүйенбей, өмірлік тәжірибесінен мысал келтіріп үйрететін.
Мен сол кісілердің арқасында өз-өзіме сенімділік қалыптастырып, жаңа ортада өз орнымды таба алдым деп ойлаймын. Маған өмірімде ерекше әсер еткен маңызды кеңестің бірі — менің университеттегі сол кісінің айтқан кеңесі. Сол кезде мен бакалаврды аяқтап, магистратураға қалуды ойлап жүргенмін. Оқыған университетім маған 100% грант пен Teaching Assistant ретінде жұмыс істеу мүмкіндігін ұсынды.
Сонда менің профессорым маған былай деді:
«Сен бұл университеттен өзіңе керегін алдың. Егер осы жерде қалып магистратура оқысаң, сол профессорлардан қайта сабақ аласың. Ал егер шын мәнінде өскің келсе, басқа елге бар. Басқа мәдениет, басқа адамдар, басқа ойлау жүйесін көр. Сол кезде сенің дүниетанымың кеңейеді».
Сол сөз менің өмірімді өзгертті. Сол себепті мен өзіме берілген ұсыныстан бас тартып, Түркия, Стамбулда Мармара университетіне 100% мемлекеттік грантпен оқу мүмкіндігін қабылдандым.
Кейін Түркияда оқып жүргенде өзімді бір жерде тоқтатып қойғым келмеді — сол себепті Францияға Erasmus бағдарламасымен барып, Парижде білімімді жалғастырдым.
Мен осы сапарлар арқылы әртүрлі мәдениеттерден, адамдардан және тәжірибелерден көп нәрсе үйрендім. Сол сәттен бастап «әрдайым жаңа нәрсені үйрену, жаңа жерде, ортада өзімді сынау» — менің өмірлік қағидамға айналды. Бұл көзқарас маған әрі ұстаз, әрі кәсіпкер, әрі стартап негізін қалаушы ретінде өте көп көмектесті деп ойлаймын.
– Сіз әлемнің бірнеше университетінде оқыдыңыз. Сол білім мен байланыстардың қайсысы стартапты бастауға нақты көмектесті?
Иә, мен үш мемлекетте білім алдым. Сонымен қатар онлайн арқылы да әлемнің жетекші университеттерінен сертификаттық бағдарламаларды тәмамдадым. Кейін Upenn, Cambridge пен LSE-ге қабылданған соң, біраз ойланып, оқуды кейінге қалдырдым.
Шынын айтсам, мен стартапты бастауға нақты бір университеттің ғана әсері болды деп айта алмаймын. Себебі менің ойымша, стартаптың табысы — тек алған білімде емес, оның негізін қалаушы адамда.
Фаундердің басты күші — оның миссиясында, құндылықтарында және өз шешіміне қаншалықты сенетіні мен соған қаншалықты жауапкершілікпен қарайтынында.
Менің бүгінгі стартапты бастауыма әртүрлі тәжірибелерім әсер етті: Назарбаев университетінде болған кезеңім, Еуропадағы оқуларым, ЕБРД-дегі жұмыс тәжірибем, оқушыларға менторлық көмектерім және Стамбулда ProofStack стартапында алған тәжірибем — бәрі қосылып, бүгінгі YerAI Mentor-ды дүниеге әкелуге негіз болды.
Яғни, бір ғана оқу емес, барлық жолдар мен сынақтар мені осы идеяға алып келді деп ойлаймын.
– Алдағы жылдары өзіңізге қандай мақсат қойдыңыз — кәсіпкер ретінде, STEM саласындағы әйел ретінде, репатриант ретінде?
Қазір біз өттіп жатқан Constructor Start акселерациялық бағдарламасын сәтті аяқтау – басты мақсаттарымыздың бірі. Бірақ біздің жоспарымыз тек Қазақстанмен шектелмейді. Біз Орталық Азия, Таяу Шығыс, Еуропа және Америка нарығына шығуды көздеп отырмыз.
STEM саласында әйел ретінде жұмыс істеу мен үшін үлкен шабыт көзі. Акселерацияда байқағаным — әйел негізін қалаушылардың саны өте аз. 1600 стартап ішінен 26 финалистің қатарында болсақ та, соның ішінде әйел фаундерлер 3 не 4 қана. Сол себепті мен болашақта әйелдерге де өздеріне сенуге, өз идеяларын жүзеге асыруға шабыт беретін тұлға болғым келеді.
Репатриант ретінде мен қазақ тілінің дамуына ерекше көңіл бөлемін. Сол себепті біздің YerAI Mentor платформасы үш тілде — қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде қызмет көрсетеді. Бірақ қазақ тілін сапалы, заманауи, технологиялық деңгейде ұсыну — біздің басты миссиямыздың бірі.
Алдағы мақсатымыз — платформаның функционалын кеңейтіп, командамызды үлкейтіп, мүмкіндігінше көп жастарға өз армандаған университеттеріне түсуге көмектесу. Әрине, әр стартаптың арманы — бір күні юникорн атану. Бұл қаншалықты шындыққа айналары уақыттың еншісінде, бірақ біздің басты мақсатымыз — қоғамға пайда әкеліп, нақты нәтиже көрсету.
Сұхбат үшін үлкен рақмет. Баршаңызға шабыт, табыс және жаңа биіктер тілеймін!
